Gastroenterologija
GASTROSKOPIJA
KOLONOSKOPIJA
GASTROSKOPIJA
Kojim bolesnicima je preporučljivo uraditi gastroskopiju?
Prvi i vrlo važan korak kod gastroskopije je prepoznavanje kojim bolesnicima je ona zaista potrebna, budući da se radi o proceduri koja se koristi samo kada postoji jasna indikacija. Pri tome je, osim indikacije, važno procijeniti i druge pridružene faktore koji postupak mogu otežati ili povećati rizik kod njenog izvođenja. Pretragu je preporučljivo uraditi bolesnicima koji imaju:- – Bol u gornjem dijelu stomaka.
- – GERB ili gastroezofagealnu refluksnu bolest karakterizovanu osjećajem vraćanja kiselog sadržaja, žgaravicom ili pečenjem u području prsne kosti.
- – Mučnine, povraćanje ili proljev koji traju duže vrijeme.
- – Crnu stolicu ili krv u ispovraćanom sadržaju.
- – Otežano gutanje ili osjećaj zaostajanja zalogaja hrane, što može biti uzrokovano suženjem ili tumorom u gornjem dijelu probavnog trakta.
- – Patološke rezultate nalaza drugih dijagnostičkih metoda (rendgen, računarska tomografija, magnetna rezonanca).
- – Vađenje stranog tijela.
- – Praćenje cijeljenja ulkusnih ili drugih upalnih promjena, odnosno procjene izraslina (polipa ili tumora) primijećenih na sluznici.
Tehnika izvođenja gastroskopije
Gastroskopija se provodi savitljivim instrumentom koji čini tanka i glatka cijev debljine oko 8 milimetara, sa kamerom i rasvjetom na vrhu. Digitalna tehnologija omogućava prenos višestruko uvećane slike visoke razlučivosti na ekran monitora, što osigurava detaljnu analizu sluznice te prepoznavanje i najmanjih patoloških promjena. Prije pregleda bolesnik će od ljekara i medicinske sestre dobiti jasna uputstva o načinu izvođenja pretrage te na koji će način tokom pretrage sarađivati (s naglaskom na način disanja i opuštanje). Naime, cilj pretrage je u potrebnom vremenu (otprilike 5-7 minuta) učiniti detaljan pregled jednjaka, želuca i dvanaestopalačnog crijeva, zato je saradnja bolesnika neophodna. Tokom samog pregleda bolesnik je smješten ležeći na lijevom boku, a u usta bolesnika se postavlja usnik koji je potrebno lagano prihvatiti zubima. Isti služi za zaštitu bolesnikovih zuba, ali i endoskopskog aparata. Ukoliko bolesnik nosi zubnu protezu koja nije fiksirana, potrebno ju je odstraniti prije pregleda. Neki ljekari koriste lokalni anestetik najčešće u vidu spreja koji se aplicira u ždrijelo kako bi se olakšalo uvođenje endoskopa. Izuzetno je važno da, uprkos nelagodi koja je prisutna tokom pregleda, bolesnik bude što opušteniji kako bi uvođenje endoskopa bilo što laganije, a time i konačno izvođenje pretrage. Nakon pripreme, endoskop se uvodi kroz usta najprije u ždrijelo, potom jednjak, želudac i dvanaestopalačno crijevo. Tokom pretrage kroz aparat ljekar uduvava vazduh kako bi se probavna cijev raširila te omogućila pouzdan pregled sluznice. Tokom izvlačenja aparata taj vazduh se velikim dijelom može povući povlačenjem kroz endoskop. Detaljnim prikazom sluznice traži se upala, iritacija, čir ili izrasline. Tokom endoskopije ljekar može:- – Uraditi biopsiju sluznice pomoću za to namijenjenih bioptičkih kliješta (uzimanje sitnog komadića sluznice koje se naknadno posmatra pod mikroskopom). Na osnovu tog nalaza moguće je odmah brzim testom i naknadno mikroskopskim pregledom utvrditi postojanje bakterije Helicobacter pylori.
- – Primijeniti terapijski zahvat ukoliko se tokom procedure pokaže potreba: zaustaviti krvarenje iz čireva, odstraniti neke izrasline na sluznici ili proširiti sužene dijelove probavne cijevi. Neke od tih procedura mogu se uraditi odmah, a neke treba planirati za kasnije s obzirom na složenost i trajanje ovih zahvata.
Šta nakon gastroskopije i mogući neželjeni događaji
Nakon završene gastroskopije bolesniku će biti objašnjen nalaz pretrage. U slučaju patološkog nalaza, ljekar će bolesniku razjasniti prirodu poremećaja i potrebu dodatne obrade i terapije. Po završetku gastroskopije kod koje nije izvršen neki od terapijskih zahvata bolesnik može normalno piti i jesti. Većina bolesnika se osjeća sasvim dobro vrlo brzo nakon pregleda, ali dio njih ipak osjeća određenu slabost i nelagodu, zbog čega se preporučuje pošteda od većih napora do kraja dana. Nakon pretrage bolesnici najčešće osjećaju nadutost, s obzirom da se tokom pregleda kroz aparat uduvava vazduh radi boljeg prikaza sluznice. Osim toga, manje često mogu se javiti i druge nuspojave: krvarenje nakon endoskopskog odstranjivanja izrasline, nastanak rascjepa na sluznici uslijed naprezanja kod pretrage, kao i aspiracija sadržaja želuca u disajne puteve i pluća.
Kada zvati ljekara u slučaju neželjenih događaja nakon gastroskopije?
Ljekarsku pomoć treba potražiti ako nakon gastroskopije primijete:- – crnu stolicu ili povraćanje krvi
- – bol u gornjem dijelu stomaka koja je izrazito jaka i ne odgovara nelagodi zbog suviška vazduha
- – jaki bolovi u ždrijelu ili otežano gutanje
- – povišena tjelesna temperatura
- – osjećaj pucketanja pod kožom vrata nakon pretrage
Provođenje gastroskopije u anesteziji
Većina bolesnika dobro podnosi pregled te nije nužno bolesnika uspavati za pretragu. S druge strane, sedacija je svakako potrebno ukoliko se planira duža procedura ili terapijski zahvat. Ako se pregled radi u kratkoj sedaciji biće postavljen venski put (igla postavljena u venu na ruci) kroz koji će se davati lijekovi za anesteziju te nosni kateter za primjenu kiseonika. Uobičajeno se koristi kombinacija sedativa (pomažu kod relaksacije) i narkotika (smanjuju neugodu) ili drugih lijekova koji se u tu svrhu koriste. Tokom i nakon pregleda u kratkoj sedaciji prate se bolesnikovi vitalni znakovi (rad srca, disanje, nivo kiseonika u krvi). Bolesnik se otpušta kući nakon perioda promatranja, uobičajeno dva sata nakon zahvata. Nakon procedure u sedaciji potrebno je da bolesnik ima pratnju, s obzirom da su refleksi i rasuđivanje smanjeni te remete sposobnost vožnje i donošenja odluka.KOLONOSKOPIJA
Šta je kolonoskopija?
Kolonoskopija je metoda kod koje se pregled izvodi pomoću vrlo sofisticiranog uređaja – kolonoskopa. On se bazično sastoji od glave instrumenta gdje se nalaze sve komandne tipke za upravljanje aparatom i savitljive gumene cijevi prosječne dužine 110-130 centimetara, koja na samom vrhu ima izvor svjetlosti s kamerom. Zahvaljujući komandama i vrlo savitljivoj cijevi, pokretnoj u svim smjerovima, moguće je pratiti izvijuganost crijeva, pa samim time pretragu učiniti što jednostavnijom i manje neugodnom. Današnji kolonoskopi zahvaljujući razvoju visoke tehnologije imaju mogućnost dodatne obrade endoskopske slike, takozvanu „virtualnu kromoendoskopiju“. Naime, zbog dodatnih filtera dobijaju se specifični spektri boja pomoću kojih se bolje prikazuju promjene na nivou same sluznice, te s visokom sigurnošću razlikuju benigne od semimalignih, tj. malignih promjena. Aparat se pasira kroz završni dio debelog crijeva (anus), te se posebnom zahtjevnom tehnikom od strane gastroenterologa-endoskopičara pasira do u početak debelog crijeva (cekum). Savitljiva cijev aparata je oko 80% prosječne dužine debelog crijeva, iako je najčešće kod iskusnih endoskopičara dovoljno i puno manje (svega 60-80 cm aparata za intubaciju cekuma) jer se crijevo posebnom sukcijskom tehnikom „preslaže i navlači“ oko aparata. Unutar cijevi nalazi se radni kanal za plasiranje instrumentarija za uzimanje uzorka sluznice (biopsije i/ili intervencije: uklanjanja polipa, zaustavljanja krvarenja), optičkog sistema, izvor svjetlosti i specijalizovanih tankih niti za pretvaranje slike do monitora koji omogućuje sliku visoke rezolucije s mogućnošću detaljne analize vizualizovanog segmenta crijeva širom auditoriju (ljekar, sestra, pacijent).
Priprema za kolonoskopiju
Etabliran standard za čišćenje crijeva jest polietilen-glikol zbog svoje efikasnosti i podnošljivosti. Bez adekvatne pripreme bolesnika nema dobrog kolonoskopskog pregleda. Osim pripreme, preporučljivo je bolesniku prije kolonoskopije odraditi neke osnovne laboratorijske testove koagulacije (vrijeme krvarenja, protrombinsko vrijeme, trombocite) u slučaju potrebe za istovremenom elektroresekcijom i/ili drugim zahvatom. Priprema se sastoji od modifikacije režima ishrane i primjene sredstva za čišćenje crijeva – laksativa. Modifikacija podrazumijeva da nekoliko dana prije kolonoskopije prestajemo konzumirati čvrstu, teško probavljivu hranu i zamjenjujemo je s kašastom/tekućom uz što manje ostataka/koštica i vlakana. Cilj je pripreme što više pokrenuti crijevo da se fiziološki kompletno isprazni, a to se najbolje uspijeva kretanjem, adekvatnom hidratacijom i laksativima. Nije dovoljno samo prestati konzumirati hranu par dana prije pretrage. Dan prije pretrage uzima se samo tekućina, najmanje tri litre, a po mogućnosti i više uz podijeljeni režim uzimanja pripravaka za čišćenje crijeva. Laksativi moraju zadovoljiti kriterijum efikasnosti, podnošljivosti i sigurnosti. Efikasnost podrazumijeva takvu pripremu crijeva da se mogu vizualizovati i najmanje promjene sluznice crijeva (rani karcinom, polipi, angiodisplazije). Podnošljivost uključuje što bolju saradljivost bolesnika za uzimanje pripravka (dobar okus, jednostavan i kratak vremenski period uzimanja) uz što manje dismotiliteta crijeva (grčevi, nadutost, bolovi). Pod sigurnošću se smatra izbor laksativa sa što manje nuspojava (dehidracija i/ili elektrolitski disbalans). Bolesniku je jako bitno uz usmeni i pismeni informisani pristanak o pretrazi (koristima i mogućim komplikacijama) naglasiti da je vrlo bitna karika jednostavne, manje neugodne pretrage dobro očišćeno crijevo, a ne uvriježeno mišljenje populacije pretraga u anesteziji. Time se povećava osjetljivost metode, ne događa se prijevremeno prekidanje i ponavljanje pretrage, a takođe i smanjuje mogućnost komplikacija. U dobro očišćenom crijevu endoskopičar će se moći fokusirati na suštinu pretrage – što bolju vizualizaciju sluznice uz moguće potencijalne zahvate, a ne na gubljenje vremena, koncentracije i energije na pokušaj intraproceduralnog čišćenja crijeva vodom kroz radni kanal pomoću posebne pumpe. Pretraga se izvodi u početnom lijevom bočnom položaju koliko god nam to omogućuje individualna anatomija crijeva, odnosno sve dok možemo jednostavno i bezbolno endoskopski napredovati aparatom kroz crijevo. Uz stepen očišćenosti, individualnu anatomiju, odnosno izvijuganost crijeva, posebno rektosigmoidalnog prelaza, pretragu mogu dodatno otežavati priraslice od prethodnih intraabdominalnih operacija i upala. Bolesnik se može tokom pretrage (ako je potrebno) okretati iz jednog bočnog položaja u drugi s ciljem boljeg premještanja crijeva unutar trbušne šupljine i time olakšanog plasiranja aparata. Cilj je napredovati do početnog dijela debelog crijeva – cekuma, a kod bolesnika gdje postoji sumnja na upalne bolesti crijeva i/ili krvarenje i u završni dio tankoga crijeva – ileum.
Indikacije i kontraindikacije
Otprilike 90% tumora debelog crijeva nastaje iz polipa. Proces nastanka raka, od adenoma do karcinoma, odvija se najčešće u vremenskom intervalu od 10-15 godina. Tumori debelog crijeva su drugi po učestalosti kod oba pola, a jedan su od rijetkih koji se može prevenirati skriningom. Naime, velika većina vizualizovanih polipa naprednim endoskopskim tehnikama može se u cjelosti odstraniti, bez potrebe za hirurškim zahvatima. Kolonoskopija je indikovana kod osoba s pozitivnim testom na okultno krvarenje u stolici, anemijom zbog manjka željeza, promjenom u ritmu pražnjenja stolice (izmjena proljeva i zatvora), posebno kod osoba do tada s redovnom stolicom i/ili pojavom krvi u stolici zbog sumnje na rak/polipe debelog crijeva (posebno nakon 50. godine života), dugotrajnim “neinfektivnim” proljevima (upalne bolesti crijeva), opstipacijama s “alarmantnim simptomima”, gastrointestinalnim krvarenjima nepoznate etiologije, patološkim nalazima drugih komplementarnih slikovnih metoda (irigografija, CT/MR kolonografija), kao i nerazjašnjenim abdominalnim bolovima (tumor, divertikularna bolest). Kontraindikacije su: toksični megakolon, akutna faza pankolitisa, teški oblici ishemičnog kolitisa, akutni divertikulitis, suspektna perforacija i/ili ileus debelog crijeva, akutno srčano/plućno/moždano zbivanje, loša priprema, nesaradnja bolesnika, trudnoća.Komplikacije
Kolonoskopija, iako kompleksna i složena procedura, u rukama iskusnog endoskopičara je najčešće minimalno neugodna i relativno sigurna metoda. Ipak, ljudi je se uz potencijalne komplikacije najviše pribojavaju zbog moguće boli prilikom pretrage. To se zasigurno može smanjiti promjenom položaja tijela, insuflacijom ugljen-dioksida umjesto vazduha, instalacijom tople vode za vrijeme pretrage i/ili kratkotrajnom anestezijom. Anestezija se u našem podneblju, zbog ograničenih materijalnih i organizacijskih razloga, koristi najčešće kod djece, bolesnika s upalnim crijevnim bolestima te kod komplikovanih endoskopskih procedura. Moguće su rijetke komplikacije, kao perforacija crijeva i krvarenje nakon polipektomije (0,1-0,2%) te kardiovaskularna/respiratorna depresija ako se radi pod anestezijom (0,1%). Mortalitet na kolonoskopiji je (0,007%), većinom u starijih bolesnika s komorbiditetom.Zaključak
Kolonoskopija je metoda koja nudi jako puno koristi za bolesnika s vrlo malim, prihvatljivim rizikom. Puno je osjetljivija i specifičnija metoda od svih komplementarnih jer se s izvježbanim ljudskim okom može vidjeti najmanje promjene sluznice. Zahvaljujući prvenstveno kolonoskopiji, oko 90% karcinoma debelog crijeva u ranoj fazi je izlječivo. Meta-analiza provedenih opservacijskih studija je pokazala da je kao isključiva metoda probira smanjila pojavnost kolerektalnog karcinoma za više od 50%, a mortalitet za gotovo 68%.Zakažite termin
Kontakt
- Maksima Gorkog 9, 78 000 Banja Luka, Bosna i Hercegovina
- +387 51 491 999
- [email protected]
Radno vrijeme:
Ponedeljak: 8h-18h
Utorak: 8h-18h
Srijeda: 8h-18h
Četvrtak: 8h-18h
Petak: 8h-18h
Usluge
Copyright © 2024 Klinika Kostić. Sva prava zadržana. Page by 
.